Verantwoord inkopen door Nederlandse overheid is een papieren tijger
De overheid heeft heel veel invloed, ook op het gebied van eerlijke handel. Zo koopt ze jaarlijks voor 73 miljard euro in. Waaronder uit risicoketens waar vaak mensenrechtenschendingen plaatsvinden, zoals koffie, thee en textiel. Een enorm bedrag waar veel positieve impact mee gemaakt kan worden. Helaas blijkt uit het onderzoek “Goed voorbeeld doet volgen? Onderzoek naar aandacht voor verantwoorde waardeketens in overheidsaanbestedingen” dat slechts in tien procent van de onderzochte aanbestedingen overheidsdiensten serieus rekening hielden met verantwoorde ketens door implementatie van de internationale sociale voorwaarden (ISV) gericht op mensenrechten en milieu. Ook voor Fairtrade is dit verontrustend, want de overheid koopt jaarlijks duizenden tonnen koffie, thee en andere producten in. En heeft daarmee ook invloed op de leefomstandigheden van boeren en werknemers over de hele wereld.
Daarom hebben we actief meegewerkt aan dit onderzoek. We zien namelijk grote verschillen in aanbestedingen. Zo werden er aanbestedingen gedaan waarbij vooraf het merk al vast stond, waardoor de keuze voor een leverancier die goed presteert op het aanpakken van misstanden in de productieketen onmogelijk was: de Raad van State had bijvoorbeeld een voorkeur voor koffie van het merk Lavazza en geen aandacht voor eerlijke prijzen aan koffieboeren. Dat het wel kan laat een andere aanbesteding zien, waarin de inkopers van Rijkswaterstaat concreet voorwaarden stelden aan de Fairtrade minimumprijs en premie voor koffieboeren en werd de voorkeur gegeven aan bedrijven die een goed plan voor ketenverduurzaming konden presenteren.
Daarom roepen wij samen met het MVO Platform de overheid op om ambitieuzer beleid te voeren: zo dient toepassing van de ISV verplicht te zijn in hoog-risico-sectoren en dienen de ISV niet alleen onderdeel te zijn van de voorwaarden van een opdracht, maar ook gebruikt te worden in de selectie van bedrijven of in de gunning van opdrachten. Ook dient er bijzondere aandacht te zijn voor de voorwaardenscheppende vakbondsrechten (vrijheid van vereniging en recht op collectieve onderhandeling), leefbaar loon en inkomen en een eerlijke prijsstelling in ketens.
Hiermee kan de overheid echt impact maken, en bovendien aan de hele markt laten zien dat het wel kan: goed voorbeeld doet immers volgen!
Lees hier meer over Fairtrade en duurzaam inkopen of download de brochure Inkopen met respect voor mensenrechten, zo kan het ook!
Ook dagblad Trouw besteedde aandacht aan het rapport
