VAN VRIJWILLIG NAAR VERPLICHT – Fairtrade op de bres voor wetgeving op het gebied van mensenrechten en milieu
“Intrinsiek gemotiveerd voor duurzaamheid kiezen is het beste. Wij zien daar mooie voorbeelden van onder onze licentiehouders en een inmiddels behoorlijk grote groep bewust kopende consumenten. Helaas blijft er een groot peloton aan bedrijven bestaan die niets of onvoldoende doen om mensenrechtenschendingen, armoede en milieuschade structureel aan te pakken. Willen we het toenemende onrecht in toeleveringsketens écht een halt toeroepen, dan is wetgeving pure noodzaak. Overheden en bedrijven moeten wettelijk verplicht worden om hun verantwoordelijkheden serieus te nemen anders blijven alle intenties en goede bedoelingen voor boeren en werknemers onder in de handelsketen een druppel op de gloeiende plaat.” Peter d’Angremond, directeur Fairtrade Nederland
De lat moet omhoog. Wetgeving is nodig om ervoor te zorgen dat geen enkel bedrijf haar verantwoordelijkheid kan ontlopen wanneer het gaat om mensenrechtenschendingen en/of milieuschade. Dit is vooral belangrijk voor kleinschalige boeren en kwetsbare werknemers aan het begin van onze toeleveringsketens, wier levensomstandigheden nog verder zijn verslechterd als gevolg van de COVID-19-crisis en die het hardste geraakt worden door de klimaatcrisis.
Het aanpakken en herstellen van mensenrechtenschendingen en milieuschade vereist een slimme mix van vrijwillige initiatieven samen met een wettelijke ondergrens voor alle bedrijven. Dat concludeert ook de SER in haar advies voor brede wetgeving op het gebied van internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen afgelopen week. Belangrijk om in het oog te houden is dat wetgeving niet tot onbedoelde negatieve gevolgen gaat leiden.
Fairtrade zal dan ook bijzonder waakzaam zijn op de manier waarop HRDD wetgeving wordt ontwikkeld en wat de exacte inhoud ervan is. In lijn met de VN Guiding Principles on Business and Human Rights (de UNGP’s) roepen we op tot HRDD-wetgeving die:
- de hele toeleveringsketen omvat;
- bedrijven verplicht tot eerlijke handels- en aankooppraktijken: boeren en werknemers moeten daadwerkelijk in staat gesteld worden om de situatie te verbeteren. Dit kan niet als HRDD-beleid slechts leidt tot meer druk op boeren en werknemers, zonder eerlijke prijzen en aankooppraktijken van bedrijven.
- een aanpak op leefbaar inkomen en leefbaar loon centraal stelt;
- inclusief is en boeren en werknemers in staat stelt een leidende rol te spelen in HRDD-processen om zo geloofwaardige effectieve mechanismen voor preventie, mitigatie en herstel op te bouwen.
- ‘Cut and run’ tegengaat: het ergste dat kan gebeuren is een toename van het ‘cut and run’-gedrag, waarbij bedrijven hun activiteiten verplaatsen naar gebieden die als minder risicovol worden beschouwd, in plaats van te investeren in lange termijn relaties met hun leveranciers om schendingen te voorkomen en aan te pakken. Wetgeving moet van bedrijven vereisen dat zij de meest ernstige mensenrechten- en milieukwesties aanpakken.
Tenslotte moet wetgeving zorgen voor een eerlijke verdeling van de lasten: degenen met de meeste macht en middelen moeten verantwoordelijk worden gehouden en delen in de kosten. Uiteindelijk moet HRDD beleid ervoor zorgen dat de prijzen of lonen betaald aan producenten in lijn zijn met respect voor mensenrechten en milieu.
[1] Fairtrade’s Visie op Mensenrechten en Milieu Due Diligence
