Ontbossing tegengaan met Fairtrade
Dit najaar kopte de NOS nog dat ontbossing wereldwijd toegenomen is, ‘ondanks beloftes van wereldleiders’ en dat is slecht nieuws. Ontbossing draagt namelijk voor een groot deel bij aan klimaatverandering en verlies van biodiversiteit. De Europese Unie heeft het thema ontbossing al langer op de agenda staan. De European Deforestation Regulation (EUDR) is de opvolger van de EU Houtverordening (EU Timber Regulation) en verplicht dat:
- producten ontbossingsvrij en legaal zijn;
- producten traceerbaar zijn naar een stuk land door middel van geolocatie-data;
- producten worden gekoppeld aan een verklaring van gepaste zorgvuldigheid, de zogeheten due diligence verklaring.
Bovenstaande eisen vragen niet alleen een inspanning van de bedrijven die aan de EUDR moeten voldoen, maar ook van boeren aan het begin van de keten.
Fairtrade adresseert armoede als grondoorzaak van ontbossing
Structurele armoede is de grondoorzaak van ontbossing. Vanwege lage prijzen voor koffie en cacao verdienen koffie- en cacaoboeren te weinig om rond te komen. Zij worden door het gebrek aan fatsoenlijke levensomstandigheden gedwongen bossen in te gaan voor voedsel en hout en om nieuw land te beplanten voor meer inkomen. Dit resulteert meestal in verdere bodemschade en aanhoudende economische tegenspoed. De Fairtrade minimumprijs, Fairtrade premie en het werk van Fairtrade aan leefbare inkomens betekenen meer financiële middelen voor coöperaties en boeren om zo de kern van het probleem aan te pakken.
Fairtrade eisen gebaseerd op EUDR
De bestaande cacaostandaard bevat vier kerncriteria die zijn gebaseerd op de EUDR voor behoud van bossen:
- Fairtrade cacao is afkomstig van land waarop geen ontbossing heeft plaatsgevonden na 31 december 2018 – twee jaar eerder dan de EUDR vereiste van 31 december 2020.
- Scheiding van Fairtrade cacao van niet-Fairtrade cacao van boer naar eerste koper met first-mile traceerbaarheid.
- Beschikbaarheid van geolocaties is een vereiste in EUDR. In de Fairtrade cacaostandaard is nu opgenomen dat coöperaties, exporteurs en importeurs geolocatie-data van cacaoboerderijen hebben (GPS locatiepunten of GPS polygons bij boerderijen van meer dan 4 hectare). Exporteurs en importeurs worden gevraagd data met coöperaties te delen.
- Coöperaties beoordelen risico’s op ontbossing en hebben een preventie- en mitigatieplan. Andere ketenpartners moeten hieraan bijdragen zodat coöperaties de benodigde investeringen kunnen doen. Op 7 november heeft Fairtrade een samenwerking aangekondigd met Satelligence. Satelligence gaat ontbossing monitoren op basis van geolocatie-data die coöperaties gaan aanleveren. Dit zal coöperaties ondersteunen bij het beoordelen en managen van risico’s op ontbossing.
Fairtrade standaarden en additionele programma’s zijn een belangrijk middel om ontbossing tegen te gaan en om na te gaan of de Fairtrade standaarden worden nageleefd. Daarbij wordt gecheckt of coöperaties en hun leden voldoen aan zowel lokale als internationale wetgeving, zo ook aan de EUDR. Certificering vervangt echter niet de due diligence verplichting van bedrijven ten aanzien van EUDR.
Momenteel is Fairtrade bezig de koffiestandaard te herzien met het oog op EUDR. De nieuwe standaard wordt eind januari gepubliceerd.
Meer gedetailleerde informatie is te vinden in het volgend document: Protecting forests with Fairtrade and EU regulation
