Fairtrade: meer dan een keurmerk
Recent zijn publicaties verschenen (o.a. Volkskrant 21-11) waarin kritische geluiden worden geuit aan het adres van Fairtrade. Wij merken dat de informatie over Fairtrade niet altijd volledig is en er daardoor voorbij wordt gegaan aan nut en noodzaak van Fairtrade.
Fairtrade
Fairtrade is een sociale onderneming gericht op het verbeteren van de levensstandaard van boeren en werknemers in ontwikkelingslanden. Fairtrade is het enige systeem waarin boeren 50% eigenaar zijn. Als multi-stakeholder initiatief heeft Fairtrade een belangrijke rol in het verduurzamen van handelsketens en is veel meer dan een keurmerk alleen.
Het financiële voordeel
Boerenorganisaties of plantages, die Fairtrade gecertificeerd zijn, moeten aan strenge eisen voldoen op sociaal en milieu gebied. Hierop wordt gecontroleerd. Uniek aan Fairtrade is dat er eisen worden gesteld aan de handelaren die onder Fairtrade voorwaarden inkopen. Zij moeten een Fairtrade minimum prijs betalen wanneer de wereldmarktprijs onder de minimum prijs ligt. Zo biedt Fairtrade een financieel “vangnet”. De minimum prijs wordt gebaseerd op een grondige analyse van de kosten van duurzame productie. Aanvullend betaalt de inkoper een niet onderhandelbare Fairtrade premie.
Koffie Marktprijs US$/Kg* Fairtrade minimum prijs + premie US$/Kg
Arabica 2.42 3.08 + 0.44 premie
Momenteel is de wereldmarktprijs extreem laag. Daarom hebben koffieboeren juist nu veel aan het financiële vangnet van Fairtrade. Op basis van Fairtrade volumes van 2017 is het voordeel ca US$ 150 miljoen op jaarbasis.
Is dit nu een vetpot voor de Fairtrade koffieboeren? Nee, helaas niet. De minimum prijs dekt de productiekosten, waardoor boeren er in elk geval niet op achteruit gaan. Dit geldt echter alleen voor het volume dat onder Fairtrade voorwaarden wordt afgezet. Voor koffieboeren is dit gemiddeld 34%. Voor het resterende volume zijn ook de Fairtrade boeren overgeleverd aan de grillen van de wereldmarkt.
Ruben roept in het Volkskrant artikel (d.d. 21-11) supermarkten op om een minimum inkoopprijs af te spreken. Dat zou natuurlijk mooi zijn en dit is nu precies wat Fairtrade al biedt! Waarom het wiel opnieuw uitvinden wanneer je er met een bestaand initiatief ook kan komen?
Fairtrade: meer dan een plakkertje
Bij een keurmerk denk je automatisch aan regeltjes, controle en een label waaruit blijkt dat het OK is. Fairtrade doet veel meer .
Terecht merkt Ruben op dat de koffie opkopers zich bedienen van oneerlijke praktijken. Het bouwen aan sterke organisaties is een van de kernactiviteiten van Fairtrade. Fairtrade traint en begeleidt boeren om zich te verenigen in organisaties die opgewassen zijn tegen de macht van inkopers. Daarnaast biedt een sterke boerencoöperatie banken meer zekerheid waardoor boeren makkelijker toegang krijgen tot (goedkoper) kapitaal. Zo kunnen boeren samen investeren in bedrijfsverbetering of diensten als bijvoorbeeld scholen en gezondheidszorg. Belangrijke ontwikkelingen, die misschien niet altijd direct in een huishoudinkomen terug te zien zijn, maar weldegelijk een waarde vertegenwoordigen.
Door het werk van Fairtrade is er een infrastructuur ontstaan van sterke boerenorganisaties. Inmiddels zijn er andere initiatieven, zoals Pure Africa, die ook van deze infrastructuur (gratis) gebruik maken. Dat is mooi, hoe meer afzet voor deze boeren hoe beter. Tegelijkertijd kost het opbouwen van deze sterke organisaties geld en mankracht. Dergelijke “free-rides” ondermijnen het werk van Fairtrade des te meer wanneer de toegevoegde waarde van Fairtrade juist door dit soort initiatieven niet erkend wordt.
Nog een lange weg te gaan
De meeste koffie heeft nog steeds een bittere bijsmaak van de slechte omstandigheden waarin koffieboeren leven. Een situatie die de koffie industrie én consumenten kunnen veranderen. De uitdaging is dat alle koffiemerken fatsoenlijke inkoopprijzen gaan betalen. Wanneer goede initiatieven elkaar de maat nemen verschuift de aandacht van de werkelijke issues in de koffiemarkt. Wij moeten voorkomen dat “beter de vijand wordt van best”!
*momentopname o.b.v. NYC en verandert dagelijks