Van jong tot oud betrokken bij ‘It takes a village to protect a child’

Door Alien Huizing, Supply & Development Manager Fairtrade Nederland.

We hobbelen in de auto op weg naar Fairtrade cacao gemeenschappen in de regio Loh-Diboua in het zuiden van Ivoorkust. Ik betrap me erop dat ik de hele tijd zit te kijken of ik kinderen zie werken. Ik ben in Ivoorkust om het Fairtrade project It takes a village to protect a child te bezoeken dat gefinancierd wordt door de Nationale Postcode Loterij. Het doel van dit project is om het welzijn van kinderen en jongeren in de deelnemende Fairtrade cacao gemeenschappen te vergroten en kinderarbeid te bestrijden en te voorkomen.

Het project is een aanvulling op Fairtrade certificering. Fairtrade gecertificeerde coöperaties moeten aan de Fairtrade standaarden voldoen waarin staat dat kinderarbeid en slavernij verboden zijn. Maar daarnaast is het belangrijk dat coöperaties en hun leden verder gaan dan controles en certificering en hun eigen aanpak in de gemeenschap ontwikkelen om kinderarbeid structureel te bestrijden en te voorkomen. Dit doen ze onder andere door middel van het opzetten van kinderarbeid comités waar ook jongeren lid van zijn. Deze comités werken aan het vergroten van de bewustwording rondom kinderarbeid in hun gemeenschap, weten wat ze moeten doen als er kinderarbeid wordt aangetroffen en ontwikkelen samen met de gemeenschap activiteiten om kinderarbeid te voorkomen. Het project It takes a village to protect a child ondersteunt de Fairtrade coöperaties bij deze aanpak.

Het is in dit verband belangrijk om te realiseren dat kinderen best kunnen en mogen werken. Ik ben opgegroeid op een boerderij in het noorden van Groningen. Ik sorteerde aardappels, wiedde onkruid in het suikerbietenveld en haalde hooi binnen. Ik ging echter wel naar school en het betrof geen gevaarlijk werk. Dit valt dan ook niet onder de noemer kinderarbeid.

Fairtrade onderkent het belang van ervaring opdoen in de landbouw voor de toekomst van  kinderen van boeren in ontwikkelingslanden. Het werk dat kinderen mogen doen is wel aan voorwaarden verbonden. Het mag de scholing en ontwikkeling van kinderen niet hinderen, het mag niet gevaarlijk zijn of schadelijk voor hun gezondheid en het moet onder toezicht van de ouders of een voogd gebeuren (klik hier voor meer informatie over de aanpak van Fairtrade met betrekking tot kinderarbeid).

In Ivoorkust woon ik een onderdeel van het project It takes a village to protect a child bij. Het betreft hier de zogenoemde community mapping. Kinderen, jongeren en volwassen tekenen een kaart van hun dorp en geven aan waar het niet veilig is voor kinderen/jongeren en wat het risico op kinderarbeid verhoogt. Dit wordt in drie aparte groepen gedaan omdat kinderen en jongeren een andere kijk op hun veiligheid en welzijn kunnen hebben dan volwassenen.

Onderwijs wordt door kinderen en ouders altijd de meeste prioriteit gegeven. Soms is er geen school, of er is er wel een, maar dan gemaakt van bamboe. Als het regent wordt iedereen en alles nat en worden de kinderen naar huis gestuurd. Andere oorzaken die kinderen ervan weerhouden om naar school te gaan en dus te werken, zijn slechte wegen in het regenseizoen. Wegen lopen onder waardoor kinderen niet bij de school kunnen komen. Gebrek aan water zorgt ervoor dat de kinderen op pad worden gestuurd om van ver water te halen waardoor ze ook niet naar school gaan. Tevens worden er gevaren voor kinderen op weg naar school aangegeven zoals open putten, verkeer dat te hard rijdt of bruggen zonder hekken.

De groepen prioriteren de belangrijkste zaken en geven oplossingen aan. Een school bouwen met wc en kantine, wegen verbeteren, drempels aanleggen, putten afsluiten of waterpompen aanleggen.

Een aantal verbeteringen kunnen ze zelf in gang zetten. Sommige oplossingen zullen met geld van de Nationale Postcode Loterij gefinancierd worden. Maar met name de Fairtrade premie is essentieel om het welzijn van kinderen en jongeren op structurele wijze te verbeteren en de bovengenoemde tekortkomingen mee te financieren. De Fairtrade premie is een vast bedrag per ton cacao dat bovenop de prijs wordt betaald. Leden van de coöperaties besluiten op democratische wijze hoe dit geld wordt geïnvesteerd. Dit kunnen investeringen zijn om de productiviteit te verhogen, de coöperatie professioneler te maken of investeringen in de gemeenschap zoals onderwijs of gezondheidzorg.

De reacties op de aanpak van It takes a village to protect a child zijn overwegend positief. Coöperaties geven aan dat bijvoorbeeld de community mapping de discussie opent over het welzijn van kinderen en dat kinderarbeid bespreekbaar wordt gemaakt. Verder wordt als pluspunt aangegeven dat de gemeenschappen (kinderen, jongeren en ouders) zelf beslissen wat er verbeterd moet worden. Je zou denken dat dat heel normaal is maar uit de reactie van een coöperatie begrijp ik dat dat lang niet altijd het geval is met dergelijke projecten.

Volgens de boeren die ik spreek en de mensen die voor de coöperatie werken zijn er al veranderingen zichtbaar sinds het begin van het project. Er wordt beter geluisterd naar kinderen en jongeren, er wordt over kinderarbeid gepraat en er wordt aangegeven dat er nu meer kinderen naar school gaan. Verder zei iemand tegen mij dat hij zijn kinderen nu niet meer slaat als ze stout zijn. Een andere vader merkte op dat hij nu zijn kinderen naar school stuurt, want als ze kunnen lezen en schrijven worden ze ook niet afgezet en bedrogen in hun latere leven.

Maar natuurlijk zijn er ook zeker andere geluiden. Ik hoor van een vader die aangeeft dat wat hij vroeger altijd deed voor zijn ouders, zijn kinderen nu ook voor hem moeten doen. “Wat is daar mis mee?” Een erg begrijpelijke vraag gezien de Ivoriaanse achtergrond en situatie.

Aan de andere kant, elk kind heeft recht op onderwijs en ontwikkeling. Als er door Fairtrade en dit project minder kinderenarbeid is, ze beter beschermd worden en er meer kinderen naar school gaan dan is dat absolute winst in mijn ogen.

Meer lezen over de cacaosector en Fairtrade? Klik hier.

Het project ‘It takes a village to protect a child’ is een project van Fairtrade Nederland en Tony’s Chocolonely en wordt mogelijk gemaakt door de Nationale Postcode Loterij.