Suikerrietboeren in Belize nemen maatregelen om kinderen te beschermen

Door Martin Atkin, Head of Communications, Fairtrade International.

Tijdens een Fairtrade audit in 2014 werd er op twee Fairtrade gecertificeerde suikerrietplantages in Belize ontdekt dat er kinderen onder schooltijd werkten. Beide plantages werden onmiddellijk geschorst door Fairtrade. Om weer onder Fairtrade voorwaarden te mogen handelen, moesten zij eerst stappen ondernemen om de kinderarbeid op hun plantages tegen te gaan.

Voor de suikerrietboeren was dit een grote klap. De Belize Sugarcane Farmers Association (BSCFA) bestaat al meer dan vijftig jaar en is sinds 2008 Fairtrade gecertificeerd. Door de schorsing zouden de 5.000 bij de BSCFA aangesloten boeren miljoenen dollars aan Fairtrade premie per jaar verliezen. Bovendien waren ze nu afgesloten van de Fairtrade afzetmarkt. En dat in een jaar waarin ze al te maken hadden gehad met orkanen, dalende suikerprijzen en de gevolgen van klimaatverandering.

‘We hadden een keuze’, zegt Leonardo Cano, voorzitter van de BSCFA. ‘Of we zouden ons best gaan doen en de problemen met kinderarbeid oplossen, of we zouden definitief gedecertificeerd worden. De schorsing van zes maanden was dus echt een wake-up call. We moesten de problemen rond kinderarbeid gaan aanpakken, hoe moeilijk dat ook zou zijn.’

In navolging op de inspectie en de schorsing gaf Fairtrade de BSCFA het dringende advies om een ambitieus programma op te tuigen. Dit programma helpt coöperaties om kinderarbeid op te sporen, desbetreffende kinderen uit de kinderarbeid situatie te halen en te zorgen dat ze weer naar school gaan. Verder houdt het programma in dat de coöperatie preventieve activiteiten ontwikkelt om risico op kinderarbeid te verlagen. Maar voor de boeren was dit niet genoeg.

Ambassadeurs voor kinderrechten

‘We wilden ambassadeurs worden voor kinderrechten’, zegt Cano. ‘We wilden niet met de hakken over de sloot onze certificering terug krijgen, maar juist de rechten van kinderen en jongvolwassenen promoten binnen onze gemeenschap. We wilden hen beschermen tegen schadelijke invloeden, misbruik en uitbuiting. Zo investeren we in de toekomst.’

De suikerrietboeren beseften zich al snel dat ze hulp nodig hadden om deze ambities te realiseren. Ze vroegen Fairtrade en UNICEF om workshops te organiseren voor de directie en stafmedewerkers van BSCFA. De training ging in op kinderrechten (zoals vastgelegd in de VN Conventie voor de Rechten van het Kind), de wetgeving rondom kinderarbeid in Belize en de negatieve effecten die kinderarbeid heeft op jonge mensen en de gehele gemeenschap.

‘Kinderarbeid is één van de grootste uitdagingen voor boeren en werknemers in ontwikkelingslanden’, zegt Anita Sheth, Senior Advisor on Social Compliance and Development bij Fairtrade International. ‘De International Labour Organisation schat in dat er wereldwijd ongeveer 168 miljoen kinderen moeten werken, waarvan ongeveer 98 miljoen in de agrarische sector. Fairtrade heeft strenge criteria met betrekking tot de rechten van werknemers in deze sector. Het verbod op kinderarbeid en dwangarbeid zijn hier een belangrijk onderdeel van. Het is fantastisch dat de rietsuikerboeren zelf het initiatief hebben genomen om dit aan te pakken. Ze erkenden dat ze een probleem hadden en waren vastbesloten om dit op te lossen.’

Bewustwording

De training werd bij alle 18 afdelingen van de BSCFA gegeven om bewustwording te creëren. Vervolgens is er in de gehele organisatie een beleid op kinderarbeid en de bescherming van kinderen geïntroduceerd. Als onderdeel van dit beleid ontwikkelden Fairtrade en de BSCFA samen een systeem dat kinderarbeid op kan sporen. Dit Youth Inclusive Community Based Monitoring and Remediation System (YICBMR) werd getest in twee rietsuikergemeenschappen.

Het YICBMR-systeem nodigt kinderen, jongeren en volwassenen uit om mee te denken over hoe de situatie van jongeren en kinderen verbeterd kan worden. Zes speciale jeugdbegeleiders werden ingehuurd om boeren te ondersteunen in dit programma en verslag te doen van het verloop van de test. BSCFA maakte 150.000 dollar vrij om dit project te bekostigen na hun schorsing.

‘Dit project is een samenwerking tussen Fairtrade en ons’, zegt Cano. ‘Het was heel belangrijk dat we zowel kinderen als volwassenen uit beide gemeenschappen erbij betrokken, zodat zij zich bewust werden van de positieve invloed die eerlijke handel kan hebben op de volgende generatie van producenten, handelaars en consumenten. Het draait om het involveren van de jeugd en de lokale gemeenschap. Zo kunnen we samen werken aan een oplossing.’

Schorsing opgeheven

In de twee gemeenschappen die meededen aan de test – Yo Creek Village en San Victor Village – werden kinderen die het risico liepen op kinderarbeid en uitbuiting geïdentificeerd. Er werd actie ondernomen om hen te helpen. Zo werden er beurzen gegeven aan kinderen die niet naar school konden en geschikte betaalde arbeid gevonden voor jongeren die oud genoeg zijn om te werken. Ook werd er bij overheid, onderwijsinstellingen en maatschappelijke organisaties aangeklopt om samen voor een veilige leefomgeving voor kinderen te zorgen. FLO-Cert, de onafhankelijke organisatie die Fairtrade coöperaties controleert, heeft sindsdien verschillende controles uitgevoerd bij de BSCFA en de schorsing opgeheven.

Niet alleen kinderen en jongeren profiteren hiervan. Ook op de handel heeft dit een positief effect. Julia Clark van Tate & Lyle, een suikermerk dat Fairtrade rietsuiker koopt in Belize, vertelt: ‘Het is voor ons heel belangrijk dat de suiker die we inkopen duurzaam wordt geproduceerd. We willen zeker weten dat er geen jonge mensen werken op de suikerrietplantages waar we onze suiker vandaan halen.’

Landelijk beleid

In januari 2016 organiseerden BSCFA, Fairtrade International, en producentennetwerk CLAC de eerste stakeholders bijeenkomst om te bepalen hoe het YICBMR-systeem moet worden uitgerold. Het programma moet niet alleen binnen de overige afdelingen van de BSCFA worden ingevoerd, maar ook bij andere Fairtrade coöperaties in Belize. Het uiteindelijke doel van BSCFA is dat het systeem wordt opgenomen in het landelijke overheidsbeleid tegen kinderarbeid in Belize. Ook in andere landen wordt het YICBMR-systeem door Fairtrade geïntroduceerd, zoals in de cacaosector in Ivoorkust.

‘We willen een schoolvoorbeeld zijn voor alle andere rietsuikercoöperaties die kinderarbeid willen uitroeien’, zegt Cano. ‘We willen dat suiker en kinderarbeid niet langer in één adem worden genoemd in Belize. Daarom investeren we zoveel tijd, energie en geld om dit goed te doen. Maar we kunnen dit niet alleen. De regering, de industrie en maatschappelijke groeperingen moeten samenwerken. Zo kunnen we ervoor zorgen dat suiker uit Belize niet alleen in overeenstemming met de criteria van Fairtrade en de wetgeving van Belize wordt geproduceerd, maar ook in overeenstemming met de kinderrechten zoals die zijn bepaald door de Verenigde Naties.’