15 oktober 2024
Leefbaar loon: waar hebben we het over?

Het is helaas nog steeds een gegeven dat veel mensen in de agrifood ketens geen leefbaar loon betaald krijgen. Het werk dat ze doen is zwaar en levert te weinig op. Het gebrek aan een leefbaar loon is een groot risico in de keten. Daarom verwijzen de CSRD en ook de recent aangenomen CSDDD hiernaar. Om hiermee als bedrijf aan de slag te gaan is het belangrijk scherp te hebben wat een leefbaar loon wel is en wat niet.
Wat is het niet?
- Een leefbaar loon is niet hetzelfde als een leefbaar inkomen. Bij een leefbaar loon gaat het om werknemers die in loondienst zijn, denk aan werknemers op een bananen of theeplantage. Een leefbaar inkomen verwijst naar een zelfstandige boer, zoals we veel in de koffie, cashew of cacao tegenkomen. De boer verdient zijn inkomen met de opbrengst van zijn land.
- Een leefbaar loon is (op een enkele positieve uitzonderingen na) niet hetzelfde als het minimumloon. Een (wettelijk) minimumloon wordt door de overheid vastgesteld, maar is vaak niet genoeg om als werknemer van rond te komen. Ook in Nederland is dat nauwelijks mogelijk en daarom heb je om het aan te vullen recht op diverse toeslagen. In veel landen waar we fruit en groente inkopen zijn zeer lage minimumlonen maar zijn er geen aanvullende toeslagen.
- Een leefbaar loon is geen vetpot.
Wat is het dan wel?
- Een leefbaar loon is een mensenrecht, zoals staat in artikel 23 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens: “Eenieder, die arbeid verricht, heeft recht op een rechtvaardige en gunstige beloning, welke hem en zijn gezin een menswaardig bestaan verzekert.”
- Een leefbaar loon is een salaris dat een werknemer in een normale werkweek verdient, waarmee hij kan voorzien in basisbehoefte van zichzelf en dat van zijn gezin. Dus genoeg loon om eten en kleding van te kopen, kinderen naar school te sturen, medische zorg en huisvesting van te betalen en een klein spaarpotje voor onvoorziene uitgaven.
- Een leefbaar loon is een basisvoorwaarde voor werknemers om rond te kunnen komen en niet verstrikt te raken in armoede.
Daarom maakt Fairtrade zich hier hard voor! In een volgend artikel meer over redenen voor bedrijven om te gaan werken op leefbaar loon en Fairtrade’s looninstrumenten.
Geschreven door: Karen Bouwsma, beleidsmedewerker bij Fairtrade Nederland en expert op het gebied van leefbaar loon.