Je verdiende loon
Geschreven door Karen Bouwsma, Policy & Advocacy, Fairtrade Nederland.
Er bestaan nogal wat mooie uitspraken over geld; geld moet rollen, tijd kost geld en ook ‘Loesje’ weet er wel raad mee: “Aan het eind van mijn geld houd ik altijd een stuk maand over.” Laten die mensen die elke keer een stuk maand moeten zien te overbruggen nu juist de doelgroep zijn waar Fairtrade zich op richt. Voor hen bijt ik me vast in het thema leefbaar loon.
Een “leefbaar loon”
Voor veel mensen is het woord ‘leefbaar’ misschien een rare toevoeging, aangezien we er vaak vanuit gaan dat met het loon dat we verdienen in basisbehoeften kunnen voorzien. Een loon moet toch voldoende zijn om kosten voor onderdak, voldoende gezond voedsel, kleding en scholing van te betalen en om een beetje van te sparen als kleine financiële buffer voor onverwachte uitgaven. Als ik om me heen een snelle poll zou doen, zegt iedereen meteen ja tegen een leefbaar loon. Dat zou iedereen tenminste moeten verdienen die werkt in Nederland of ver weg op plantages en fabrieken waar ze ons voorzien van bijvoorbeeld mooie rozen, lekkere thee of gezonde bananen. Maar is het wel zo vanzelfsprekend?
Toegevoegde waarde van fairtrade
Binnen Fairtrade hebben we heel wat standaarden die het toewerken naar een leefbaar loon stimuleren. Zo moeten de lonen op plantages hoger liggen dan de lokale minimum lonen en kunnen werknemers gezamenlijk beslissen over de besteding van de Fairtrade premie*. Het is me inmiddels goed duidelijk geworden dat deze premie heel waardevol is. Een deel mag in cash worden uitbetaald aan werknemers en is daarmee een aanvulling op het inkomen. Maar ook via gezamenlijke scholings-, gezondheidszorg- of huisvestingsprojecten levert het echt een mooie kostenbesparing op voor werknemers. Ook is er in standaarden veel aandacht voor gesprekken tussen werknemers en werkgevers over de lokale arbeidsomstandigheden.
Gat tussen huidig loon & leefbaar loon
Op sommige bloemenplantages wordt er helaas nog te weinig onder deze Fairtrade voorwaarden verkocht. Hierdoor krijgen de werknemers wel premie inkomsten, maar valt het gat tussen het huidige loon en een leefbaar loon hiermee zeker niet te dichten. Soms denk ik wel eens: wat als we nu eens massaal Fairtrade rozen gaan kopen en tegen Albert Heijn en Jumbo zeggen dat we best een paar cent meer willen betalen voor een bosje. Wat zou er dan veel kunnen veranderen voor die werknemers…!
De bekende Loesje tekst ik heb een hele mooie balk in mijn tuin liggen, als iedereen daar nou eens zijn geld overheen gooit, kunnen we dan wijzigen in: ik heb een hele mooie Fairtrade balk in mijn tuin liggen, als iedereen daar nou eens een paar centen extra overheen gooit…! Geen geldsmijterij, maar centenwerk met grote impact.
Bananensector op de goeie weg
Bij bananen zijn we gelukkig al een flinke stap verder op het gebied van leefbaar loon. Zo gaan we er na allerlei berekeningen vanuit dat de meeste werknemers op bananenplantages in Colombia bijna een leefbaar loon of wellicht meer dan dat verdienen. Dit komt deels door onze standaarden, maar ere wie ere toekomt, voor een groot deel ook door de positieve inzet van de lokale vakbonden. Gaaf om te zien dat er de afgelopen jaren echt gewerkt is aan vertrouwen tussen de boeren en werknemers en er veel is gesproken over de arbeidsvoorwaarden en lonen. Tevreden werkers zorgen ook voor een stabiele productie en gaat verzuim tegen. In Colombia hebben vakbonden, werknemers en bananenboeren ook loonhoogtes in een CAO vast gelegd. Het mooie is dat deze Fairtrade bananen ook in de Nederlandse supermarkten liggen en wij ze kunnen kopen als consument. Voor je het weet dragen we allemaal ons steentje bij aan een leefbaar loon. Zo komen we er wel! Om maar met Loesje af te sluiten: waarom moeilijk doen als het samen kan!
*Bij Fairtrade betaal je een bedrag bovenop de verkoopprijs. Dat bedrag wordt beheerd door een premie comité die samen met werknemers bepaalt wat er met het geld gedaan wordt. Een deel mag in cash worden uitbetaald en een deel mag voor collectieve projecten worden ingezet.
