Is er nog een toekomst voor koffie?

Door Reinier van den Berg.

Tegenwoordig zijn wij weermannen steeds beter in staat om een seizoensvoorspelling te maken. Zo werd de winter dit jaar, zoals verwacht, erg zacht en lijkt de komende zomer warmer dan normaal te worden. Al blijft het altijd een verwachting natuurlijk. Voor Nederlanders zijn die berekeningen vooral bijzaak, maar in een land als Ethiopië zijn veel mensen erg afhankelijk van het weer. 

Door het veranderende klimaat kampt Ethiopië namelijk steeds vaker met extreme droogte en regenval op de verkeerde momenten. Dat is funest voor de oogst van de koffieboeren. In Nederland hebben we het hele jaar door regen, maar in Ethiopië zijn er twee regentijden en die zijn heel erg belangrijk voor de land- en tuinbouw. De koffieplant moet in de zomer genoeg water krijgen zodat de bessen kunnen rijpen voor de oogst in het najaar. Is het te droog of te warm, dan krijg je verschrompelde bessen die kwetsbaar worden voor ziektes, schimmels en bacteriën. De koffieoogst en daarmee het inkomen van de boeren, hangt dan zomaar ineens aan een zijden draadje. De afgelopen jaren is dat al een paar keer voorgekomen. 

Hollen of stilstaan

Het was er natuurlijk altijd al in Ethiopië – periodes van droogte en dan weer te veel regen, maar door de klimaatsverandering gebeurt dit steeds vaker en wordt het weer bovendien extremer. Voor de koffieboeren is het dus hollen of stilstaan. Er zijn nog wel goede jaren, maar ook tijden met bijna niets.

De Ethiopiërs hebben daarnaast nog een ander probleem: de bomenkap. Bijna iedereen in het land gebruikt het hout om mee te koken. Koffie is echter een schaduwgewas. De struiken staan het liefst onder de bladeren. Kap je alle bomen, dan kwijnt de koffieplant weg. Een lastig dilemma. 

Carbon credits

Gelukkig kan Fairtrade deze boeren helpen. Hun toekomst staat en valt namelijk met een stukje voorlichting en training. Middels programma's leren de boeren over bepaalde snoeitechnieken of zaken als natuurlijke veredeling. Ook kunnen ze cookstoves aanschaffen. Dit zijn speciale ovens die minder CO2 uitstoten en niet zo veel hout nodig hebben. Een goede zaak voor de gezondheid van de vrouwen die boven de ovens staan te koken, maar ook een verbetering voor het milieu. Als boer betaal je zelf mee aan zo’n oven. Met je gezin bespaar je vervolgens houtkap. Dat levert zogenaamde ‘carbon credits’ op die de boeren verkopen aan westerse bedrijven die daarmee hun CO2 uitstoot compenseren en klimaatneutraal worden. De koffieboer verdient vervolgens niet alleen z’n inkomen met koffiebessen, maar ook deels met de cookstove waarin hij zelf geïnvesteerd heeft.  

Schaarse koffie

Programma’s als deze zijn hard nodig. Anders zal het niet lang duren voordat we geen koffie meer hebben. De koffieboeren zien de effecten nu al. De komende tien jaar zullen oogsten verloren gaan, koffie schaarser worden en de prijzen grilliger zijn.

Gelukkig kunnen we er iets aan doen, maar dan moeten we wel nu al bereid zijn om dat extra dubbeltje te betalen voor Fairtrade of Fairtrade klimaatneutrale koffie. Dan drinken we over tien jaar nog steeds (h)eerlijke koffie, dragen we bij aan een gezonder klimaat en helpen we de kleine boeren die zo afhankelijk van hun oogst zijn.

Reinier van den Berg is weerman, specialist klimaatverandering en ambassadeur van de World Fairtrade Challenge.