Eerlijk over chocola
“Hoe zorgen we dat chocola net zo goed gemaakt wordt als het smaakt?” Met deze vraag opende gespreksleider Marieke Eyskoot de discussieavond ‘Eerlijk over chocolade’ over misstanden in de cacaosector én de benodigde oplossingen. Deze avond werd georganiserd door Fairtrade Nederland in samenwerking met Pakhuis de Zwijger.
In een lekker volle zaal spraken Henk Jan Beltman (Tony’s Chocolonely), Antonie Fountain (VOICE Network), Anna Laven (Koninklijk Insituut voor de Tropen, KIT) en Peter d’Angremond (Fairtrade Nederland) over de netelige situatie van cacaoboeren in met name West-Afrika, waar circa 70 procent van alle cacao vandaan komt. Extreme armoede, slechte arbeidsomstandigheden, kinderarbeid, milieudegradatie en ontbossing vormen de hoge prijs die betaald wordt voor wat toch zo ongeveer de lekkerste zoetigheid op aarde is.
Nieuw zijn deze misstanden niet. Cacaobedrijven, chocolademerken en keurmerken werken al jaren aan oplossingen. Helaas is 100 procent eerlijke en duurzame chocolade nog lang niet de norm. Waarom verloopt dit proces zo moeizaam? Hoe dragen organisaties als Fairtrade Nederland bij aan eerlijke handel en duurzame cacaoproductie? Welke rol spelen rebelse social entrepreneurs als Tony’s Chocolonely? Kunnen zij trouw blijven aan hun principes nu ze de grootste chocoladerepenproducent van Nederland zijn? En wat kan jij als consument doen?
Deze – en andere – prangende vragen stonden op het programma. Maar voor de panelleden hierin hun tanden zetten, liet chocolade-sommelier Caroline Lubbers de zaal genieten van chocolade. Hoe proef je chocolade? Waar let je op? Hoe beoordeel je de kleur en geur? Lubbers nodigde de zaal uit om het stukje chocolade te pakken dat onder de stoel geplakt zat, de ogen te sluiten en de honing, abrikozen en jasmijnthee te proeven die de cacaonoten prijsgeven als het in je mond smelt.
Anna Laven (KIT) gaf de zaal vervolgens een crash course cacao for dummies, zodat zowel kenners als beginners weten wat er van boon tot mond in de keten speelt. Laven, die veel onderzoek onder West-Afrikaanse cacaoboeren heeft gedaan, nuanceerde onder andere het beeld dat boeren zielig zijn. “Boeren zijn vaak juist trots op hun cacao. Ze blijven in de cacao omdat het ze meer oplevert dan het telen van louter andere gewassen.”
Tijdens de paneldiscussie passeerden diverse onderwerpen de revue. Henk Jan Beltman (Tony’s Chocolonely) benadrukte dat hij met Tony’s de cacao-industrie wil laten zien dat het heel goed mogelijk is om cacaoboeren substantieel meer voor hun cacao te betalen, consumenten iets meer voor een reep te vragen en toch de grootste chocoladerepenfabrikant van Nederland te worden. “Dat consumenten alleen voor het goedkoopste gaan is echt onzin.” En: “Wij willen samen met de gehele industrie impact maken. Wij willen inspireren door te laten zien dat het kan: eerlijke chocolade maken en die op grote schaal verkopen. Als iedereen in de industrie een klein stapje zet, kunnen we in tien jaar heel veel bereiken.”
Peter d’Angremond (Fairtrade) vertelde dat hij ernaar streeft om Fairtrade op te heffen. “Als eerlijke handel de norm is – wat eigenlijk heel normaal is en geen onderwerp van discussie zou moeten zijn – hebben wij ons doel bereikt en is Fairtrade niet meer nodig. Ik vrees echter dat er nog veel werk te doen is voor het zover is.” Later noemde d’Angremond het “zorgwekkend” dat Sigrid Kaag, minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, de verantwoordelijkheid vooral bij consmenten legt, en niet inzet op wetgeving of meer dwingendende convenanten tussen industrie, overheid en maatschappelijke organisaties.
Ook Antonie Fountain (VOICE Network) benadrukte het belang van strengere regelgeving en de naleving daarvan. “Nu zetten bedrijven vooral op vrijwillige basis kleine stapjes die hen het best past. Dat gaat veel te langzaam. Veel misstanden – uitbuiting, kinderarbeid en ontbossing – zijn door middel van bijvoorbeeld internationale verdragen al lang verboden. We moeten zorgen dat die regels worden nageleefd en dat er bindende wetten komen in de landen waar de bedrijven gevestigd zijn, zoals Nederland. Anders blijft concurreren op armoede, ontbossing en kinderarbeid de norm.”
Diverse intermezzo’s in het programma verlevendigden de discussie in het panel en de zaal. Journalist Jeroen Siebelink vertelde over zijn boek over Tony’s Chocolonely en Adrian de Groot Ruiz (True Price Foundation) over de ware kosten van een reep chocolade als ook sociale en milieuproblemen worden meegewogen.
- Hier kun je het programma terugkijken
- Wat betekent de crisis in de cacao voor West-Afrikaanse boeren? En wat doet Fairtrade eraan? Hier lees je een interview in dagblad Trouw met Anne-Marie Yao van Fairtrade Africa en hier een interview met Peter d’Angremond (Max Havelaar), eveneens in Trouw